Je luistert naar de podcast Vrouwmens. Elke week bespreek ik een onderwerp over je presenteren als vrouw. Ik ben Marielle Veerbeek, van Ziazan Image Professionals, transformatiecoach voor transgender vrouwen.
Marielle
Voor de derde week alweer, Jomie. Leuk dat je terug bent. Ik heb heel erg genoten van je uitleg over wat een mannen- en vrouwenstem is. Ik ben gelijk gaan opletten of ik inderdaad verschillen merkte. Ook met mimiek en dat non-verbale gedeelte en toonhoogte en zo. Echt heel interessant om mee te krijgen. Maar niet iedereen kan op dit moment een traject volgen. Niet iedereen wil op dit moment een traject volgen.
Voordat we beginnen met oefeningen die je thuis kan doen. Wat is eigenlijk makkelijk om te trainen en wat is heel moeilijk? Waar heb je echt hulp bij nodig?
Jomie
Het stemgedeelte zelf, dus die toonhoogte en die resonansoefeningen. Dat zou ik echt aanraden om dat met een goede logopedist te doen. Die weet waar ze over spreekt, of hij. Omdat je daar heel snel de fout in kan gaan. Daar kan je echt heel snel dingen oefenen die eigenlijk niet ideaal zijn en die zijn ook weer heel moeilijk eruit te trainen als je die er eenmaal in hebt zitten.
Wat ik bijvoorbeeld heel belangrijk vind om te benoemen altijd. Je hebt een verschil tussen borststem- en kopstempraten. Bij kopstempraten, dat gebruik je normaal gesproken heel veel tijdens het zingen, maar dan staat je strothoofd ook echt in een verhoogde positie. Je kunt dat voelen als je slikt. Dan gaat je strothoofd omhoog en weer omlaag.
Je kunt je voorstellen als jij jouw strothoofd in die verhoogde positie houdt, dat dat heel veel spanning kost en dat dat ook niet duurzaam is om op die manier te spreken. Er zijn echter mensen die dus wel aanraden om op die manier te spreken. Het klinkt alleen helemaal niet natuurlijk en het is niet vol te houden.
Dus op het moment dat je merkt dat je die richting opgaat: zoek echt een logopedist die gespecialiseerd is en die weet waar ze mee bezig is. Want die zal dat eigenlijk nooit aanraden. Dus dat is een hele grote disclaimer die ik er dan in wil gooien. Dat moet je gewoon leren hoe je dat op een gezonde, op een goede manier kunt doen.
Wat bijvoorbeeld makkelijk is, bijvoorbeeld dat non-verbale. Dus die gebaren, die ondersteunende gebaren. Je kunt heel makkelijk zelf aanvoelen waar kan ik bijvoorbeeld met mijn lichaam iets doen. Waar kan ik mijn verhaal ondersteunen met gebaren. Dan kun je lekker experimenteren van: wat past bij mij.
Je kunt uitproberen om grote gebaren te maken of ook kleine gebaren. Vrouwen houden namelijk van heel veel ondersteunende gebaren. Maar in kleine vorm vóór hun lichaam. Dus daar kun je bijvoorbeeld al wat meer in experimenteren. Of wat levendiger praten.
Marielle
Ik moet gelijk aan Italianen denken. Die maken ook altijd heel veel gebaren en levendig praten. Maar dat doen ook Italiaanse mannen. Dus kan ik het daar een beetje mee vergelijken?
Jomie
Ja, zeker. De vorige keer hadden we het over de verschillen. Wat je bijvoorbeeld bij mannen zult zien, is dat ze veel grotere gebaren echt buiten hun lichaamsvorm maken. Vrouwen maken ook wel gebaren, maar veel meer binnen hun lichaamsvorm. Dus daar kun je bijvoorbeeld al op letten. Dat je dat veel meer binnen je lichaamsvorm doet.
Marielle
Oké, mooie uitleg. Dus leer vooral niets verkeerds aan, haal ik eruit. Het is niet op de verkeerde manier leren praten.
Jomie
Want het is ook veel moeilijker om af te leren. Dus als je echt aan de gang wil, ga toch naar een logopediste toe.
Marielle
Maar had jij wat oefeningen die thuis toch gedaan kunnen worden? Dus dat mensen alvast op een goede manier met hun stem aan de gang kunnen.
Jomie
Ja, wat je bijvoorbeeld kunt, waar je mee kunt beginnen. Als je toch iets met die resonans wil doen, is als je praat, zou je op een toonhoogte die voor jou comfortabel is, zou je bijvoorbeeld een M kunnen maken. Dus een MMMM en die wat langer aanhouden. Dan kun je in ieder geval al binnen je lichaam voelen. Waar je de trilling het sterkst voelt.
In de meeste gevallen, als je een lagere toonhoogte pakt, zullen de meeste transvrouwen in dit geval, zullen dat nog meer in hun borst voelen. Als je die toonhoogte nou een heel klein beetje verhoogt, kun je eens kijken of dat dat verandert. Dan zou je eens kunnen kijken of dat het lukt. Om die trilling wat minder in je borst te sturen. Maar dat je bijvoorbeeld gaat kijken of je die naar je voorhoofd kunt sturen. Doe dat dus ook met je ogen dicht. Want dan kun je het beste oefenen.
Dan doe je dus bijvoorbeeld van MMMMM, die stuur je dan naar je borst. En als je dan MMMM, denk je aan je voorhoofd. Dan ga je kijken of je intern die trilling in je voorhoofd voelt. Dat is heel leuk om mee te experimenteren.
Marielle
Het lijkt me wel heel moeilijk als je het zo uitlegt. Wel een leuke oefening. Maar hij lijkt me best moeilijk om te doen.
Jomie
Het is vooral voelen, voelen, voelen wat je doet. Dus het is gewoon lekker spelen. Als dat echt te moeilijk is, doe dat vooral met de logopedist.
Wat ook heel leuk is, is om te kijken als je jezelf gaat opnemen. Naar jezelf gaat luisteren hoe je praat. Praat je melodieus genoeg? Dan moet je niet nadenken over de toonhoogte zelf. Want dan ga je in één keer hele rare dingen doen.
Maar wat heel vaak helpt, bedenk eens wat je wil zeggen en welke boodschap je wil meegeven. Op het moment dat jouw boodschap helder is, ga je nadrukken toevoegen. Dan ga je automatisch eigenlijk al meer met boodschap praten. En als je meer met boodschap praat, zul je zien dat je melodie ook al levendiger wordt.
Wat een hele goede is: vraagtekens uitspreken. Dus op het moment dat jij een vraag stelt, wil ik ook echt horen dat je een vraag stelt. Wat mannen namelijk geneigd zijn, is: hé wat eten we vandaag? Dan hoor je heel duidelijk die naar beneden. Ik hoor aan de grammatica dat je een vraag stelt. Als in: hoe de woorden gezegd worden. Maar ik hoor geen vraag in de melodie. Terwijl als je vraagt: hé wat eten we vandaag? Dan hoor ik een vraagteken.
Marielle
Het valt me wel op dat sommige cis vrouwen alleen maar in vraagtekens spreken. Maar dat is weer een ander verhaal.
Jomie
Ja, dat moet je natuurlijk ook niet overdrijven. Je kunt ook die eindes van die zinnen heel overdreven naar boven afronden. Is helemaal niet nodig. Maar dat is dan, ja, hun manier van spreken. Kan. Maar dat zijn wel al leuke dingen waar je bijvoorbeeld zelf al mee kunt experimenteren.
Marielle
Dus als ik het even samenvat. Oefenen met MMMM zeggen. Dan van je borst naar je voorhoofd probeert te laten resoneren. Oefenen in je boodschap. Dus een beetje in de melodie door bepaalde woorden meer te benadrukken. En het derde is, vraag ook echt. Dus aan het einde van de zin bij een vraag ook echt omhoog gaan.
Jomie
Precies.
Marielle
Dan zou je al wat vrouwelijker moeten klinken. Zelfs als je nog een lage mannenstem hebt.
Jomie
Ja zeker. Dan krijg je in ieder geval al een hele andere manier van spreken die mensen al snel vrouwelijker vinden.
Marielle
Nou, dat klinkt als uitvoerbaar.
Jomie
Ja.
Marielle
Hé nog even wat praktische zaken. Wanneer is het handig om te starten met logopedie? Op welk moment in het traject kun je instappen? Moet je dat aan het begin doen? Of zeg je van nou het is handig als je al een tijdje aan hormonen bent? Of nou ja, wanneer?
Jomie
Dat is voor iedereen anders. Ik zie heel veel verschillende vrouwen. Dus ik zie vrouwen die al met de hormonen gestart zijn. Ik zie vrouwen die nog helemaal niet met het diagnostische stuk begonnen zijn omdat ze nog op hun wachtlijst staan. Want ja, we weten allemaal dat de wachtlijsten enorm zijn. In principe kun je op elk moment met logopedie beginnen wanneer dat voor jou goed voelt.
Weet in ieder geval wel dat je er bewust voor kiest om op dat moment te trainen. Want je stem aanpassen heeft gewoon moeite en heeft gewoon tijd nodig. Dus zorg ook wel dat je mentaal en tijdstechnisch echt de tijd ervoor hebt om dat te doen.
Maar als jij denkt van: nou mijn stem zit me ondertussen echt in de weg, ik heb er ruimte voor, kun je op elk gewenst moment instarten. Want ja, als je van man naar vrouw gaat dan doen de hormonen helaas niks aan je stem. Dus dat is echt training.
Marielle
Maakt het nog uit hoe oud je bent? Kunnen ook vrouwen die op latere leeftijd in transitie gaan ook nog hun stem veranderen?
Jomie
Jazeker. Het is best wel afhankelijk van wat voor strothoofd je hebt. Dat weet je nooit van tevoren. Dat weet ik ook nooit van tevoren. Er is zelfs op latere leeftijd best wel veel mogelijk.
Ik moet wel eerlijk zijn dat de resultaten dan altijd misschien iets minder duidelijk zijn dan bij iemand van 20. Omdat gewoon echt een aantal elementen al best wel flink verankerd zijn, om even zo te zeggen. Maar over het algemeen zeker ook mensen die op wat latere leeftijd zijn, kan ik toch nog vaak echt naar heel veel tevredenheid naar een vrouwelijke stem brengen.
Marielle
En, niet onbelangrijk, wordt logopedie vergoed?
Jomie
Ja, logopedie wordt vergoed vanuit de basisverzekering. Maar ze hebben wel besloten dat logopedie eerst van het eigen risico afgaat. Dus mocht je nog eigen risico open hebben staan, moet je wel eerst het eigen risico betalen. Daarna wordt logopedie vergoed.
Nou is er wel een verschil tussen logopediepraktijken bij de vergoeding. Er zijn logopediepraktijken die werken met contracten met zorgverzekeraars. In dat geval wordt de logopedie dus echt volledig vergoed. Als je eigen risico op is, heb je geen eigen bijdrage.
Er zijn ook logopedisten die werken zonder contracten. Contractvrij noemen ze dat. Dan zul je altijd een percentage eigen bijdrage blijven houden ondanks dat je eigen risico helemaal op is.
Marielle
Oké Jomie, dank je wel voor de uitleg al deze weken. Ik vind het fijn dat we een voorbeeld hebben kunnen horen. Ik vind het fijn dat we wat oefeningen hebben meegekregen om te doen. Ik zet jouw contactgegevens in de shownotes. Dus als iemand contact met jou wil opnemen kun je dat vinden in de shownotes. Dan dank ik je heel hartelijk voor je aanwezigheid, Jomie. Ik hoop dat je nog heel veel vrouwen kunt helpen.
Jomie
Heel graag gedaan.
Marielle
Wil je geen enkele aflevering missen? Volg mijn podcast dan.
Zo ben je altijd als eerst op de hoogte wanneer er een nieuwe aflevering voor je klaar staat. En vond je dit een waardevolle aflevering? Help me door een review te geven. Zo ben ik beter vindbaar voor andere transvrouwen.
Ik waardeer dat enorm.